Filmin basındaki yankıları

"Sert sansür, büyük rezalet!..."

Mail gazetesi köşe yazarı tam isabet etmiş: "Cumhurbaşkanı Papadopulos, seçim programında hiçbir zaman sanat özgürlüğünü teşvik etme sözü vermedi." Kıbrıslı Rum yönetmen Panikos Hrisanthu'nun son haftalarda yaşadıklarının ardından, şunu da eklemek gerekiyor: Kıbrıs Cumhuriyeti'nin siyasi yönetimi, "Kıbrıs Helenizminin ulusal çıkarlarının tehdit altında olduğuna inanıyorsa", sadece bir filmin siyasi sansürüne izin vermekle kalmıyor, hatta bunu gerekli görüyor.

Kıbrıs Kültür Bakanlığı, Hrisanthu'nun ilk filmini 200 bin avro ile teşvik etti ki bu, yapım masraflarının beşte birine denk düşüyor. "Akamas" adındaki eser, Akdeniz adasında, Kıbrıs Rum örgütü EOKA'nın İngiliz sömürge gücüne karşı –ve daha sonra adanın Yunanistan'a ilhakı için- gerilla mücadelesini başlattığı 1950'li yıllardan, Türklerin işgali ve akabinde bölünmenin gerçekleştiği 1975 yılına kadar olan süreçte yaşanan bir Türk-Rum aşk hikayesinin siyasi kaderini anlatıyor.

Filmin, gelecek hafta başlayacak olan Venedik Film Festivalinde, "Horizont" programı çerçevesinde ilk kez gösterime girmesi öngörülüyor. Ancak Kültür Bakanlığı şimdi, Hisanthu'dan filmi geri çekmesini talep ediyor. Bakanlık ayrıca, filmin kopyaları için yönetmenin acilen ihtiyaç duyduğu mali desteği ödemiyor. Gerekçe olarak, Hrisanthu'nun, gönderilen senaryoda yer almayan bir sahneyi ekleyerek, anlaşmaya uymadığı öne sürülüyor. Bu sahnede, Kıbrıs Rumu bir EOKA savaşçısı, İngiliz sömürge gücünün bir casusu olduğundan şüphelendiği bir hemşerisini vuruyor.

Hükümet, bu sahnenin kilisede çekilmesinden ve öldürülen şahsın bir İngiliz casusu olduğunun net bir şekilde anlaşılmamasından rahatsız. Hrisanthu ise sahneyi değiştirmeye direnmesine gerekçe olarak iki neden gösteriyor: Bir yandan, bu sahne kendi köyünde yaşanmış. Diğer yandan ise, öldürülenin gerçekten bir İngiliz casusu olup olmadığını bilerek açık bırakmış. Hrisanthu, Kıbrıslı Rumların, EOKA savaşçılarının sadece "hainleri" değil "suçsuz" vatandaşları ve sol kanattaki siyasi rakiplerini de infaz ettikleri gerçeğiyle yüzleşmelerini istiyor.

Yönetmen, hükümetin sansür talebinin siyasi nedenlere dayandığından kesinlikle emin. Kıbrıs Rum siyasi elitlerinin tamamının içlerinden geldiği EOKA kahramanlarıyla ilgili karmaşık gerçek, Lefkoşa'da hala bir tabu. Bunu, Hrisanthu'nun, Kıbrıslı Türkler ve Rumları resmi kahramanlık hikayelerinin anti-kahramanları olarak konuşturarak, EOKA efsanelerini çürüttüğü "Duvarımız" adındaki ilk belgesel filminin başına gelenler de kanıtlıyor.

ZDF'nin finanse ettiği bir film olan "Duvarımız", Türkiye'de festivalde ve Yunanistan'da televizyonda gösterildi. Buna karşın Kıbrıs'ta hiçbir televizyon kanalı, seyircisine, tarihi kendiliğinden açığa çıkarmayı deneyen filmi göstermeye cesaret edemedi. Ulusal meselelerle ilgili her eleştirel soruyu "ihanet" olarak gammazlayan "eski mücadeleciler" çok güçlüler.

Hrisanthu, "Akamas" filmine uygulanan devlet sansürünü de, hükümetin "birkaç fanatikten duyduğu" korkuyla açıklıyor. Bu fanatikler daha şimdiden başka bir Kıbrıs belgeselinin, adada hiç gösterilmemesini sağladılar. Filmde, Türk ordusunun 1974'teki işgalinin ardından, Kıbrıslı sivil Türklerin, Rum katiller tarafından nasıl soğukkanlılıkla öldürüldüklerini işliyor.

Bölünmüş adanın yakın geçmişini yorumlama hakkını kendinde gören Kıbrıs Cumhuriyeti'nin güneyindeki milliyetçiler, Cumhurbaşkanları Papadopulos da eskiden bizzat EOKA'nın üst düzey yöneticilerinden biri olduğu için bu kadar güçlüler. "Akamas" filmiyle ilgili olarak ise, Lefkoşa'da hiç kimse, liberal Kültür Bakanı Pefkios Georgiades'in, Kıbrıs Cumhuriyetini önemli bir uluslararası festivalde bu kadar sert bir sansürle rezil etmeyi tek başına akıl ettiğine inanmıyor.

Bu sansüre boyun eğmek istemeyen Panikos Hrisanthu, Budapeşte'de temin ettiği özel kredilerle festival için filmin kopyalarını üretiyor. Yönetmen, "Akamas" her halükarda Venedik'te gösterilecek diyor ve ekliyor: "Sansürcülere cevabımı, filmin kendisi verecek.”

DIE TAGESZEITUNG

Niels Kadritzke

26/08/2005